Abortus, Klaas Dijkhoff en de vergeten geschiedenis van de VVD
Abortustegenstanders Harm ter Riel (links) en Haya van Someren (midden). Rechts partijgenoot Molly Geertsema.
VVD-kroonprins Klaas Dijkhoff heeft op het partijcongres van zaterdag 25 mei een opmerkelijke toespraak gehouden. Daarin roemt hij de "strijd" van VVD "voor baas in eigen buik" en 'tegen de Kerk die je het leven zuur maakt'. De geschiedenis toont echter een ander plaatje. Zo was abortus lange tijd controversieel bij de liberalen.
Senatoren tegen abortus
Toen in 1976 over abortus werd gestemd, gaf de partijraad aan VVD-parlementariërs stemvrijheid. Zeven van de twaalf VVD-senatoren stemden tegen abortus. Daarmee waren genoeg tegenstemmen om legale abortus van de baan te krijgen.
Haya van Someren
Onder de tegenstemmers was Haya van Someren, een partijprominent en toonbeeld van emancipatie. Het leverde haar thuis ingegooide ramen en bekladde muren op. Van Someren wist zich gesteund door een andere senator en prominent, Harm ter Riel. Achter de schermen oefende hij grote invloed uit als mentor van VVD-leider Hans Wiegel. Ter Riel nam na de stemming van 1976 ontslag. Hij kon zich niet verenigen met de toenemende omarming van het pro-abortusstandpunt binnen zijn partij.
Beginselprogramma
Van Someren en Ter Riel waren tegen abortus uit christelijke overtuiging. Opmerkelijk gezien de huidige staat van de VVD. Juist begrijpelijk gezien het beginselprogramma van de partij. In dit stichtingsdocument uit 1948 verklaarde VVD “diep overtuigd [te zijn] dat de grondslagen der Nederlandse beschaving wortelen in het christendom.”
'Geestelijk nihilisme'
Je zou het tegenwoordig nog uit de mond van een rechtse VVD’er kunnen horen. Het volgende zeker niet, want daar is het te verstrekkend voor: “[De partij] acht het daarom een onafwijsbare eis, dat door versterking van deze geest zedelijke ontworteling en geestelijk nihilisme worden overwonnen, opdat de grondslagen onzer samenleving daadwerkelijk kunnen worden beschermd tegen de gevaren, die deze, in het bijzonder van de zijde der voorstanders van totalitaire staatsconstructies, bedreigen.”
'Zedekundige beginselen van het christendom'
Ook op zedelijk vlak zagen de liberalen het belang van het christendom, zelfs wanneer het dragend geloof ontbreekt: “[De partij] geeft er zich daarbij ten volle rekenschap van, dat de zedekundige beginselen van het christendom worden aangehangen door zeer velen, die de christelijke godsdienst niet belijden.”
Surfplankliberalisme
Dat is nogal andere koek dan het surfplankliberalisme van Klaas Dijkhoff. Dat ziet zichzelf als historisch emancipatieproject, gericht op de ondergraving van het christendom dat het VVD-beginselprogramma van 1948 juist beschavingsvoorwaarde noemt.
"Tegen de Kerk"
‘Ondergraving van het christendom’, klinkt dat niet wat straf? Dixit Dijkhoff: “Als partij zijn we eigenlijk begonnen als tegenkracht. Tegen de Kerk die precies weet hoe jij je leven moet leiden, en ook precies weet hoe ze je leven zuur moeten maken als je het anders wil doen.”
Lichtjaren verwijderd
Dit baas-in-eigen-buik-liberalisme is mijlen verwijderd van het christelijk humanisme van Ter Riel en Van Someren. Het is lichtjaren verwijderd van hoe de VVD echt begonnen is, namelijk vanuit het besef dat ‘de grondslagen der Nederlandse beschaving wortelen in het christendom’.
Sprankje hoop
Aan de horizon gloort een sprankje hoop. In 2016 sprak VVD-medewerker Charlotte Lockefeer-Maas zich uit tegen abortus: “Het afbreken van een zwangerschap is nu eenmaal het doden van een levend mensenleven.” Godzijdank is de geest van Harm ter Riel en Haya Someren niet geheel geweken.
Bekijk hier het geciteerde gedeelte van Dijkhoffs toespraak:
#t=01m19s
⇒ Stirezo komt op voor kwetsbaar leven, tegen abortus. Help ons pro-life werk met een donatie!
Laatst bijgewerkt: 9 juni 2021 09:30