Pater Koopman protesteert op het Binnenhof
De anti-abortuspriester Jan Koopman was voor de duvel niet bang
In de Wereldkerk staat Nederland vooral bekend als bron van vele ketterijen, zoals de Nieuwe Katechismus en de ideeën van theoloog Schillebeeckx. Minder bekend is dat katholiek Nederland zeer veel missionarissen en andere geestelijk strijders heeft voortgebracht. Pater Jan Koopman was een van hen. Een interview met twee naaste medewerkers over een priester die, naar een Nederlands spreekwoord gereserveerd voor zij die zelfs voor het grootste kwaad geen angst hebben, ‘voor de duvel niet bang was’.
Uit wat voor milieu kwam pater Koopman?
Jan de Hommel: ‘De pater was afkomstig uit een zeer katholieke en bovendien heel sociale familie. Zes van zijn tien broers en zusters werden geestelijken. Een werd zelfs generaal-overste van de Dominicanessen van de Goede Herder, een orde die zich toelegt op de opvang van zwangere vrouwen.’
De strijd tegen abortus was niet de eerste strijd van pater Koopman. Wat heeft hij tijdens de Tweede Wereldoorlog gedaan?
Frans van Winden: ‘Hij is een groot verzetsstrijder geweest. De pater had een krachtig rechtvaardigheidsbesef en was van nature een waaghals. Voor zijn acties kreeg hij later een belangrijke medaille, de Koninklijke Onderscheiding van het Verzetskruis.’ Van 1968 tot 1973 was pater Koopman missionaris in Brazilië (waar hij overigens niet bekend was met de toen nog jonge TFP). Het is niet vanzelfsprekend dat je dan terugkeert naar Nederland om er op te komen voor ongeboren leven.
Van Winden: ‘Dat ligt inderdaad niet voor de hand. De pater bleef echter vanuit Brazilië goed volgen wat in Nederland gebeurde. Hij hoorde hoe het modernisme in Nederland om zich heen greep en zich uitte in de opkomst van abortus. Zijn bisschop in Brazilië heeft toen toestemming gegeven om terug in Nederland te strijden voor het leven.
De pater ging in Nederland voortvarend te werk. Welke acties zette hij zoal op touw?
De Hommel: ‘We protesteerden een keer bij een abortuskliniek. Een linkse student kwam ruzie zoeken. De pater liet zich niet intimideren. Hij pakte de student en gooide hem over zijn schouder een tuin in.’
Van Winden: ‘De pater vond nochtans dat zulke acties niet genoeg media-aandacht opleverden. Hij zocht het hogerop, letterlijk en figuurlijk. Toen abortusactivisten een conferentie organiseerden in Amsterdam, heeft hij een nabije kraan beklommen. Vanuit de kraan riep hij met de megafoon leuzen als: ‘net als een kraan is om te bouwen, zijn wij er om leven te bouwen’.’
Mij lijkt dat een kraan overdag gebruikt, ’s nachts bewaakt wordt.
De Hommel: ‘De kraan werd ook bewaakt. Maar de pater had tot God gebeden dat de bewaker in slaap viel. Alzo geschiedde. Toen de bewaker – een moslim – wakker wordt en ontdekte dat er een priester in de kraamcabine zat om tegen abortus te protesteren, stond hij achter de actie.’
Wij hebben ook gehoord dat hij de Martinitoren bezette.
Van Winden: ‘In Duitsland luidden christenen de kerkklokken op 28 december, de dag dat wij de kindermoord door Herodes herdenken. Dat was een protest tegen abortus. Pater Koopman vond dat dit protest navolging verdiende in Nederland. Nu hangen de grootste kerkklok van Nederland in de Groningse Martinitoren. Toepasselijk heet die ‘Redder’. Met 10 man vergezelden wij de pater. Terwijl wij de deur blokkeerden, heeft hij een kwartier de klokken geluid.
De Hommel: ‘Uiteraard werd de politie opgetrommeld om ons te verwijderen. De politie stond trouwens vaak achter onze acties. Maar zij moesten hun plicht doen en ons verwijderen. ’s Avonds thuis was pater Koopman zo vermoeid, dat hij bij de aanbidding met de monstrans omviel van vermoeidheid.’
Nederland had vanaf de jaren 1970 een internationale reputatie als zeer liberaal land. Hoe was de abortuswetgeving destijds?
De Hommel: ‘Abortus werd rond 1970 een belangrijk strijdpunt voor progressieven. Het werd evenwel pas gelegaliseerd in 1981. Toen werd pas de parlementaire meerderheid gehaald. De ene stem die doorvoering mogelijk maakte, kwam nota bene van een priester! Pater Schreurs was dat, een senator [van de christendemocratische partij CDA – RS]. Zijn bisschop heeft hem toen tot ontslag gedwongen.’
Van Winden: ‘Ruud Lubbers, fractievoorzitter van CDA in de Tweede Kamer, was een warm voorstander. Hij kwam nota bene uit een katholiek milieu.’
De Hommel: ‘De eindverantwoordelijke was CDA-premier Dries van Agt, ook van katholieke huize. Die kwam pas langs bij ons pelgrimshuis en wilde daar een boek schrijven. Wij hebben toen een hartig woordje met hem gesproken. Hij was immers de man die eerst abortus gedoogde, later legaliseerde.’
Hoe werd in de Nederlandse Kerk gereageerd op zijn activisme?
De Hommel: ‘Veel bisschoppen durfden niet tegen het modernisme te strijden. Ze dachten: als we niet meegaan met de stroom van de moderne tijd, verliezen we aan waardering bij het publiek.’
Van Winden: ‘Het was zelfs zo erg dat kardinaal Willebrands en bisschop Bluyssen steun gaven aan het christendemocratisch wetsontwerp voor abortus, ‘om erger te voorkomen’.
Pater Koopman moet zich soms een eenzame strijder hebben gevoeld, in ieder geval is duidelijk dat hij zeer hard werkte. Met welke devotie hield hij dat vol?
Van Winden: ‘De eucharistie was alles voor de pater, hij leefde er voor. ‘De hefboom om de wereld op te heffen’, zo noemde hij de eucharistie. De Heilige Maagd Maria was ook zeer belangrijk voor hem. Hij liet beelden uit Fatima komen en reed daar in een auto mee rond. Zo informeerde hij mensen over Maria en haar verschijning.’
Wie tegen abortus strijdt, is blij met publieke aandacht. Maar uiteindelijk draait het om preventie van abortus. Weten jullie of dat pater Koopman gelukt is?
De Hommel: ‘Wij weten van vijf levens absoluut zeker dat ze gered zijn door pater Koopmans werk. Hij ging er ook op kraambezoek.’
Van Winden: ‘Wij zetten het werk van de pater voort. Wij zijn oud en zien zelden concrete resultaten, maar omdat het een rechtvaardige zaken is zetten wij door. Dat wij nu gaan samenwerken met TFP vinden wij prachtig.’
De Hommel: ‘Wij zien niet altijd het loon van ons werk op aarde, maar weten zeker dat God het loon geeft, hier of in het hiernamaals. Dat blijft ons motiveren.’
Laatst bijgewerkt: 16 november 2023 06:37