Het recht vinden in de Texas Heartbeat Law beslissing
In het kielzog van het besluit van het Amerikaanse Hooggerechtshof over de Texas Heartbeat wet, wordt de staat Texas door velen beschuldigd van het legaliseren van eigenrichting. Links schildert de nieuwe wet af als een sinistere manipulatie die erop gericht is de naleving van Roe v. Wade in Texas te ondermijnen. Ongetwijfeld is de wet, die het particuliere burgers mogelijk maakt een civielrechtelijke klacht in te dienen tegen eenieder die medeplichtig is aan een illegale abortus, een nieuwe benadering. Abortus is niet eerder in het burgerlijk wetboek opgenomen.
Een nieuwe wet volgens oude tradities
Veel pro-life conservatieven steunen enthousiast SB 8, zoals de wet kortweg wordt genoemd, ondanks de complexe aard ervan. Anderen hebben hun bedenkingen en zeggen dat ze de wet niet begrijpen en daarom moeilijk te verdedigen vinden. Progressief links geeft een verkeerde voorstelling van zaken door de Texas Heartbeat wet voor te stellen als de legalisering van eigenrichting door burgers. Er staat niets in de wet dat vreemd is aan het Amerikaanse rechtssysteem. Het is perfect in overeenstemming met de lange Angelsaksische traditie van gewoonterecht (common law). Het is geen chaotische of wetteloosheid in de hand werkende juridische truc, maar een wet die teruggrijpt op de grondslagen van het Amerikaanse recht en op de Engelse tradities van de ordening van de samenleving.
De grondslag van de common law
Historisch gezien zijn de Amerikaanse staten erfgenamen van een systeem dat is ontwikkeld op basis van middeleeuws gewoonterecht en de Angelsaksische common law. Wij kunnen het terugvoeren op lang aanvaarde gebruiken en gewoonten van het volk die eeuwenlang door de traditie zijn overgeleverd. Deze rijke tradities zijn nog steeds verweven met het huidige rechtssysteem in Amerika en andere voormalige Britse koloniën. Deze Heartbeat wet maakt gebruik van afspraken en procedures binnen het recht die al sinds mensenheugenis in gebruik zijn.
Recht als herstel van de vrede
De Amerikaanse wetgeving en jurisprudentie komen voort uit een traditie die het doel van de wet, naast de bestrijding van misdaad, ook ziet in het bewaren van de vrede. De samenleving zoekt vrede omdat dit de vrucht is van rechtvaardigheid. Verstoringen van de openbare orde en misdaden schaden het algemeen welzijn. Hun verstoring van de vrede rechtvaardigt de tussenkomst van de overheid om de vrede te herstellen. Wanneer de vrede is verbroken, schrijft het gewoonterecht voor op welke wijze de overheid de hulp kan inroepen van elke geschikte persoon om de orde te herstellen.
Het gewoonterecht is niet het maken van wetten maar het recht ontdekken
De rechtsstaat is van cruciaal belang voor het bewaren van de vrede. In de Middeleeuwen was het gewone volk de eigenlijke wetgever, aangezien het recht gebaseerd was op hun beproefde gebruiken die zij in de loop der tijd hadden aangenomen. De rol van de heersende klasse was niet om wetten te maken maar om het recht te "vinden". Haar taak was te onderzoeken, te verwoorden en bloot te leggen wat men altijd al had gedaan en geloofd, wat als rechtvaardig werd beschouwd, en dit toe te passen op de concrete omstandigheden.
Het natuurrecht en de tien geboden
Het recht werd ook gevonden in het natuurrecht (dat deel uitmaakte van de Amerikaanse rechtstraditie ten tijde van de stichting van de natie) en in de wetten van God (bijvoorbeeld de Tien Geboden), die de praktijk van het recht regelen en de vrede waarborgen. Deze traditie van het "vinden" van het recht raadpleegde allen op wie de wet betrekking had en bevorderde de ontdekking van creatieve en organische oplossingen die hielpen de orde en de vrede te handhaven.
In de Heartbeat wet heeft de Texaanse wetgever niet zijn willekeurige wil opgelegd aan de bevolking. Zij heeft de wet "gevonden" door te onderzoeken, te verwoorden en bloot te leggen wat altijd al gedaan en geloofd werd, en dit toe te passen op de concrete omstandigheden. Het heeft deze mogelijkheden van het gewoonterecht creatief gebruikt als een middel om de vrede te herstellen en om recht te laten geschieden.
Lees ook: Stirezo geïnterviewd over Texaanse abortuswet: ‘Jarenlang zaaien draagt vrucht’
De Texaanse Heartbeat-wet als toepassing van de common law
De Texas Heartbeat wet past de traditie van de common law toe. Zij maakt gebruik van reeds bestaande wettelijke mechanismen om een grote verstoring van de vrede - abortus - aan te pakken. Zich welbewust van de ontoereikendheid van de overheidsinstanties om de vrede te bewaren, roept de wet de hulp in van anderen en verleent hun wettelijk gedelegeerde bevoegdheden. Mensen die het recht in eigen handen nemen, vigilantes, werpen zichzelf op als de wetgever en uitvoerder. De Texas Heartbeat wet geeft privé-personen de bevoegdheid om de wet te handhaven, niet om aan eigenrichting te doen. Het is appels met peren vergelijken.
Burgers als medewerkers van de rechtsstaat
De Texas Heartbeat wet vertrouwt dus op particulieren om in burgerlijke rechtbanken voor het recht op te komen en zo mee te werken aan wat rechtvaardig is. Zij kunnen abortusaanbieders en -bemiddelaars aanklagen wegens overtreding van de wet. Aangezien de Texaanse autoriteiten niet het handhavingsinstrument zijn, kan de wet niet worden getorpedeerd door rechtszaken tegen staatsambtenaren. De particuliere burgers die een rechtszaak aanspannen worden een wettig verlengstuk van de overheid. Alle elementen van de rechtsstaat blijven intact. De wet is met een meerderheid aangenomen door de Texaanse wetgevende macht en bekrachtigd door de handtekening van de gouverneur. Er kan dus geen misverstand bestaan zijn over de legitimiteit van de wet. Naar alle waarschijnlijkheid zal de Heartbeat wet de komende tijd door andere staten worden nagevolgd.
De normale toepassing van gedelegeerde overheidsmacht
Verbeten tegenstanders van de Texaanse wet noemen de gedelegeerde overheidsbevoegdheden een nieuw concept om de toepassing van de jurisprudentie te omzeilen die voortvloeide uit de uitspraak in Roe v. Wade. Roe v. Wade is de uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof om abortus te legaliseren. Er is in het Amerikaanse systeem echter niets nieuws aan het te hulp roepen van burgers om de vrede en het recht te bewaren. Dergelijke bepalingen maken al lang deel uit van de Amerikaanse juridische tradities. Ze zijn verankerd in de huidige wetgeving van het land. Er zijn binnen het heersende recht talloze voorbeelden van rechtmatig gedelegeerde overheidsbevoegdheden.
Burgerarrest, posse comitatus en premiejagers
Neem bijvoorbeeld het gebruik van het burgerarrest. Een burgerarrest of burgerarrestatie is het aanhouden van de verdachte van een strafbaar feit door een gewone burger. De meeste Amerikaanse staten hebben deze regel van de common law traditie vastgelegd dat een particulier een arrestatie zonder huiszoekingsbevel mag verrichten voor een misdrijf, een overtreding of "verstoring van de openbare orde". Dergelijke rechtmatige handelingen zijn geen intimidatie, valse arrestatie, aanranding en mishandeling, hoewel deze criminele handelingen oppervlakkig bezien lijken op het gebruik van het burgerarrest.
Denk ook aan de bevoegdheid van sheriffs om een posse comitatus in te stellen. Een Amerikaanse sheriff heeft de wettelijke bevoegdheid om de inwoners van zijn district in een posse bijeen te roepen, om hem te helpen de vrede te bewaren, zo nodig met gebruikmaking van geweld, voor wettelijke doeleinden. In sommige rechtsgebieden is het zelfs strafbaar om te weigeren deze hulp te verlenen. Deze wettige actie kan niet worden vergeleken met de wetteloze eigenrichting van een lynchpartij.
Premiejagers zijn een ander voorbeeld van gedelegeerde overheidsbevoegdheden. Zij vangen voortvluchtigen of misdadigers voor een commissie of premie. Veel veroordeelde misdadigers zijn op deze manier gevangen genomen. Deze legale actie moet niet verward worden met de misdaden van ontvoerders.
Handhaving van het recht als gemeenschapstaak
Het roepen van het "houdt den dief", vereiste van oudsher dat iedere man liet vallen wat hij aan het doen was en zich aansloot bij de achtervolging van een verdachte misdadiger. Wie niet meedeed, overtrad de wet. Zo'n rechtmatige achtervolging door de gemeenschap moet niet verward worden met de eigenrichting door een bende. Dit zijn maar een paar van de vele voorbeelden van gedelegeerde overheidsbevoegdheden. Zij houden de rechtsstaat in stand en zijn een integraal onderdeel van het overgeërfde rechtssysteem van de Verenigde Staten. De machtiging van burgerlijke rechtszaken door particulieren in de Texas Heartbeat Act past naadloos in de rechtstraditie van Amerika.
Het proces van rechtshandhaving in het kader van de Heartbeat Act is transparant. Particulieren spannen civiele rechtszaken aan met gebruikmaking van de status en het gezag die hun door de staatsregering zijn verleend. Hun rechtszaken worden aangespannen bij burgerlijke rechtbanken in Texas. Deze rechtszaken zijn gericht tegen een illegale handeling die in de wet is gedefinieerd: De illegale abortus die wordt uitgevoerd na een waarneembare hartslag en zonder medische noodsituatie.
Beloning van de verdediging van onschuldigen
De Texas Heartbeat wet is niet onverschillig over goed en kwaad. Aangezien de actie van de burger wordt ondernomen om iets te stoppen dat intrinsiek slecht is – een abortus - wordt de burger beloond. De wet bepaalt dat burgeraanklagers ten minste $10.000, plus proces- en advocaatkosten, krijgen voor elke succesvolle zaak. Deze geldsommen worden niet geïnd bij de moeder van het geaborteerde kind, maar bij de illegale abortusverstrekker. Verweerders mogen geen proces- en advocaatkosten innen bij eisers die in het ongelijk zijn gesteld. Het doel van de wet is de vrede te herstellen die wordt verstoord door de moord op een onschuldig ongeboren kind. Hiermee handhaaft de Texaanse Heartbeat-wet dus de publieke moraal.
Abortus opnieuw als kwestie van goed en fout
De woede van de linkse pro-abortus lobby onderstreept meer dan alleen hun irritatie over de doeltreffendheid van dit rechtmatige gebruik van de wettelijke mogelijkheden bij het terugdringen van abortussen die in Texas worden uitgevoerd. De uitzonderlijke woede en het gejammer vanuit het Witte Huis bevestigen dat de kogel doel heeft getroffen. Door haar doeltreffendheid kan de nieuwe Texaanse wet het abortusdebat wel eens terugbrengen van de juridische arena naar de morele vraag van goed en fout, naar waar zij thuishoort en waar de pro-abortus lobby geen hoop heeft te winnen.
Dit artikel van John Horvat II is in een eerdere versie in het Engels gepubliceerd op tfp.org.
Laatst bijgewerkt: 6 september 2022 09:24