De nieuwe embryowet zal het mogelijk maken dat embryo's - mensen in hun vroegste levensstadium - 'aangemaakt' mogen worden ten behoeve van wetenschappelijke experimenten. (Foto: Publiek domein, via Wikipedia)
Nieuwe embryowet maakt Frankenstein-achtige experimenten mogelijk
Menselijke embryo’s aanmaken en opkweken voor wetenschappelijk onderzoek. Dit willen D66 en VVD mogelijk maken met een initiatiefwet die ze hebben ingediend op de eerste dag van de Week van het Gezin (8 t/m 15 mei)
D66 en VVD drijvende krachten
De nieuwe wet past in een ontwikkeling, waarin de bescherming van het menselijk embryo (en dus van de menselijke persoon in het algemeen) steeds verder wordt afgebroken ten gunste van wetenschappelijke experimenten. D66 en VVD zijn de drijvende krachten hierachter. In 2016 kondigde Edith Schippers (VVD) al een “versoepeling” aan, een eufemisme voor afbouw van de bescherming voor beginnend menselijk leven.
Alleen ‘restembryo’s’ voor experimenten
De huidige embryowet (in 2002 ingevoerd door D66-minister Els Borst) had al de mogelijkheid tot experimenteren geboden, maar nog wel beperkt tot ‘restembryo’s’, dat wil zeggen, bevruchte eicellen die aan hun menselijke ontwikkeling begonnen zijn en overblijven na een ivf-procedure, dus na een reageerbuisbevruchting. Embryo’s mochten dus niet voor dat doel worden ‘aangemaakt’ (dat wil zeggen: via reageerbuisbevruchting in het leven geroepen).
Wetenschap belangrijker dan bescherming embryokweek
Vorig jaar maakte D66-zorgminister Ernst Kuipers kenbaar dat de huidige embryowet, in diens letterlijke woorden “teveel bescherming” aan dit ongeboren leven biedt en “te weinig rekening houdt met andere belangen, zoals het kunnen uitvoeren van belangrijk wetenschappelijk onderzoek”. De bescherming van beginnend menselijk leven weegt in zijn optiek dus niet op tegen het belang van “wetenschappelijk onderzoek”. Zowel SGP als Forum voor Democratie nemen hier een kritische houding tegenover aan, terwijl coalitiepartners ChristenUnie en CDA - die zich hier juist zouden kunnen profileren - er opvallend van wegkijken.
Vorm van eugenetica en ‘embryokeuring’
Het wegnemen van de wettelijke bescherming van dit vroege embryonale stadium wordt gerechtvaardigd met het verwijzen naar vermeende vooruitgangsperspectieven. Volgens Jan Paternotte, fractieleider van D66, zal de wet meer onderzoek mogelijk maken “naar de eerste beginfase van een embryo”. Die kennis zou er weer toe bijdragen om “bijvoorbeeld erfelijke ziektes te voorkomen, ivf-behandelingen beter te maken en de gezondheid van kindjes die dankzij ivf zijn geboren, te verbeteren”. Uiteraard ligt het in de bedoeling om embryo’s die een erfelijke ziekte meedragen te doden, óók als het de ziekte zelf niet zal krijgen: een vorm van eugenetica en een opstapje naar een keuring van menselijke embryo’s.
Experimenteertermijn wordt uitgebreid
Niet alleen daarom, maar intrinsiek is het bevruchten en opkweken van kinderen vanuit reageerbuizen even immoreel als medische experimenten die de waardigheid van menselijk leven (of dat menselijk leven zelf) op het spel zetten in het algemeen zijn. D66 zet met de nieuwe embryowet de deur daarvoor alleen maar verder open. Dat wordt alleen al duidelijk door de voorgenomen verlenging van de wettelijke termijn van maximaal 14 dagen waarop op een beginnende mens geëxperimenteerd zal mogen worden. D66 en VVD willen van die beperking af.
D66 borduurt door op VVD-plan
Schippers vond in 2016 al een inbreuk op de beschermwaardigheid van het embryo gerechtvaardigd, mits het maar “zorgvuldig” gebeurde. Het huidige wetsvoorstel van D66 en VVD borduurt door op dat van haar. Onderzoekers moeten een aanvraag indienen bij de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO). Die gaat na of koppels met een (erfelijke) aandoening inderdaad alleen via UVF zwanger kunnen worden.
Frankenstein-achtige experimenten
Het CCMO mag dat echter ruim opvatten en ook andere factoren meewegen, zelfs “psychische en morele factoren”, zodat voor een positief besluit altijd wel een motivering valt te vinden. Het lijkt dus meer op een formele invulling van de eis tot ‘zorgvuldigheid’ dan op het scheppen van een werkelijke waakhond van de menselijke waardigheid en het opwerpen van een drempel tegen Frankenstein-achtige experimenten.
Cyride: menselijk eicel in dierlijke eicel
Daar is reden voor. Minister Kuipers gaf vorig jaar al aan dat de definitie van embryo wat hem betreft zodanig gewijzigd dient te worden dat die ook betrekking heeft heeft op “embryo’s met een gemengd menselijk en dierlijk genoom”. Hierbij is te denken aan mens -diercombinaties zoals cybriden en iPS-chimaeren. Een cybride is een ‘ontkernde’ dierlijke eicel waarin een menselijke eicel is geplaatst. Zo komt een embryo tot stand met 99,9 procent menselijk DNA in de celkern en 0,1 procent dierlijk DNA in de mitochondriën.
Menselijke organen in dieren kweken
In het tweede type draait het om iPS-cellen, ‘gewone’ cellen die zijn geherprogrammeerd tot stamcellen met embryonale eigenschappen. Wanneer menselijke iPS-cellen of ‘gewone’ embryonale stamcellen worden ingebracht in een dierlijk embryo heb je te maken met een ‘chimaera’. De verwachting is dat langs deze weg op den duur menselijke, lichaamseigen organen in dieren te kweken zullen zijn.
‘Waardigheid mens begint bij conceptie’
De nieuwe embryowet breidt de toelaatbaarheid van experimenteren op menselijke embryo’s verder uit. Nog meer dan de oude wet komt de nieuwe, als die erdoor komt, in strijd met de natuurwet, de goddelijke wet en de menselijke waardigheid, aangezien het embryo al de kiem van een menselijke persoon in zich draagt, zoals kardinaal Wim Eijk, arts en specialist in medische ethiek, herhaaldelijk heeft uiteengezet. De waardigheid van de mens begint immers direct bij zijn conceptie en die kan vervolgens niet vroeg en volledig genoeg beschermd worden.
Laatst bijgewerkt: 11 mei 2023 14:56