Tweede Kamerverkiezingen: dit vinden partijen van (kinder)euthanasie
Naast abortus is ook euthanasie een belangrijk pro-life thema. Volgens minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers was euthanasie in 2022 verantwoordelijk voor 5,13% van alle sterfgevallen in Nederland. Nu de verkiezingen in aantocht zijn, zet Stirezo uiteen wat de plannen van partijen zijn over de beschermwaardigheid van ouderen, mensen met psychische problemen en ernstig zieke kinderen.
Belang van Nederland (BVNL)
De partij van Wybren van Haga is voorstander van het huidige euthanasiesysteem. Hij steunt ook het Voltooid Leven-initiatief van D66: “Mensen die vinden dat hun leven voltooid is, mogen met professionele hulp een einde aan hun leven maken.” De partij beperkt dit echter wel tot “volwassen mensen”. BVNL is een pro-euthanasiepartij, maar trekt wel de grens bij kinderen.
BoerBurgerBeweging (BBB)
Volgens het verkiezingsprogramma van BBB zijn medisch-ethische onderwerpen “vrije kwesties”. Kamerleden mogen dus afwijkend stemmen van de partijlijn. Bij ‘uitzichtloos lijden’ kan euthanasie volgens BBB “een daad van barmhartigheid zijn.” Desondanks moet daar “niet lichtzinnig” mee om worden gegaan. Ze pleiten ervoor dat er “voldoende geïnvesteerd” wordt in “expertisecentra over het levenseinde” die, indien gewenst, ook euthanasie kunnen uitvoeren. Er lijkt binnen BBB verschillend gedacht te worden over euthanasie. Ze zijn wel voor euthanasie, maar stellen zich terughoudend op.
Lees ook: Verkiezingen komen eraan: dit vinden partijen van abortus
Christen-Democratisch Appèl (CDA)
Volgens het CDA is het de taak van de overheid “om leven te beschermen” en “om goed samenleven vorm te geven.” De partij van Henri Bontenbal is kritisch op de Voltooid Leven-plannen van D66, maar streeft naar een zogenaamde ‘wensverklaring’. In zo'n wensverklaring "leggen ouderen vanuit zingevingsvragen hun zorgen, wensen en noden voor de oude dag en laatste levensfase vast.” In 2021 gaven ze nog aan meer te willen investeren in palliatieve zorg en hospices. Kamerlid Hilde Palland gaf in het commissiedebat van Volksgezondheid (31 juli j.l.) aan onderzoek te willen naar de stijging van het aantal euthanasiegevallen, maar van een kritisch geluid was geen sprake. Het CDA heeft geen principiële bezwaren tegen euthanasie. Als onderdeel van de coalitie hebben zij het euthanasiegedram van D66 vrij baan gegeven, of erger.
ChristenUnie (CU)
In hun partijprogramma zet de ChristenUnie uiteen zich te verzetten tegen “een wettelijke regeling voor mensen met een doodswens zonder dat zij ernstig ziek zijn.” Ze zijn dus tegen het Voltooid Leven-initiatief. Ze vinden de stijging van het aantal euthanasiegevallen “zeer zorgelijk”. Ze zijn niet principieel tegen euthanasie, maar vinden dat het een allerlaatste redmiddel moet zijn om een vreselijke dood te voorkomen. De partij vindt dat “alleen levensbeëindigend mag worden gehandeld bij mensen die er nadrukkelijk zelf om vragen.” Ze zijn echter tegen de (verdere) normalisering ervan. Net als bij hun abortusstandpunt pleit de partij van Mirjam Bikker voor preventie. Zo willen ze dat er tegen het einde van het leven openlijk gesproken wordt over het wel of niet behandelen bij ziekte. De ChristenUnie blijkt niet tegen euthanasie. Als kleinste coalitiepartij van Rutte IV had de CU de mogelijkheid om principieel dwars te liggen – zoals ze later deden bij het migratievraagstuk – maar dit hebben zij verzaakt.
D66
Wie aan euthanasie denkt, denkt al snel aan D66. Het is dus niet verrassend dat zij voorstander zijn van euthanasie, ook voor jonge mensen. “Voor (jonge) mensen met een psychische aandoening en uitgesproken euthanasiewens moet tijdig passende hulp beschikbaar zijn.” Maar ook als er geen lichamelijke of psychische klachten zijn, moet euthanasie mogelijk zijn vanaf 75 jaar. Dit is het beruchte D66-wetsvoorstel “Voltooid Leven.” Iedere vorm van levensbeëindiging die “vrijwillig … weloverwogen en duurzaam is”, kan rekenen op de steun van D66. De partij wil dat regionale toetsingscommissies meer middelen krijgen om hun werk goed uit te kunnen voeren. Daarnaast was D66-minister Ernst Kuipers de drijvende kracht achter kindereuthanasie. In het commissiedebat over Volksgezondheid noemt Kamerlid Wieke Paulusma euthanasie “onderdeel van goede en ook waardige zorg.” Ze pleit ervoor dat “terughoudendheid bij het beoordelen van een euthanasieverzoek wordt verminderd.” D66 is de drijver van de euthanasiewetten waar Nederland internationaal berucht om is.
DENK
In voorgaande jaren heeft de islamitische partij van Stephan van Baarle zich weinig tot niet uitgelaten over euthanasie. In 2019 stemde de partij wel tegen de motie om de drempel te verlagen voor huisartsen om met hun patiënten over euthanasie te beginnen. Deze verkiezingen kiezen ze duidelijk de richting van pro-life: "DENK is fel tegen het versoepelen van de euthanasiewet." De partij vindt dat de politiek meer bezig moet zijn met het bestrijden van de oorzaken van een zelfdodingswens. DENK is een nieuwkomer op het gebied van pro-life. Toch verzetten ze zich in hun nieuwste partijprogramma duidelijk tegen de cultuur van de dood.
Forum voor Democratie (FvD)
De partij van Thierry Baudet is een voorstander van euthanasie, maar alleen voor mensen die ‘uitzichtloos en ondraaglijk’ lijden. De partij vindt ‘Voltooid Leven’ te ver gaan. Kindereuthanasie komt niet ter sprake, maar in de formulering in het verkiezingsprogramma lijkt dit uitgesloten voor FvD: “Wij steunen dan ook het recht van mensen aan het einde van hun leven die ondraaglijk lijden om voor euthanasie te kiezen.” Het is opvallend dat een partij die zich de laatste jaren hard maakt tegen abortus hier geen pro-life standpunt inneemt.
GroenLinks-PvdA
Net als D66 is de onlangs gefuseerde partij van Frans Timmermans radicaal voorstander van euthanasie. In hun verkiezingsprogramma pleiten ze ervoor om het uit het Wetboek van Strafrecht te halen. Ze vinden dat iedereen – waaronder dus ook kinderen – moet kunnen kiezen voor hun eigen dood. Hier is een opvallende verschuiving zichtbaar ten opzichte van 2021. In het partijprogramma van GroenLinks pleitte de partij destijds nog voor de clausule van “ondraaglijk en uitzichtloos lijden”. Bij de PvdA werd er zelfs met geen woord over geroerd. De groen-rode partij is de afgelopen jaren geradicaliseerd tot een euthanasiepartij die niet onder doet voor D66.
JA21
De van FvD afgescheiden partij is een voorstander van de huidige euthanasiepraktijk. Maar ze vinden het uitbreiden naar mensen die niet onder de huidige euthanasiewet vallen “onwenselijk”. In het commissiedebat op 31 juli zet Kamerlid Nicki Pouw-Verweij wel vraagtekens bij euthanasie bij psychische klachten: “Hoe voorkomen we dat euthanasie indirect een oplossing wordt voor overbelaste zorg?” Ook maakt ze zich zorgen over de stijging in het aantal meldingen. JA21 is pro-euthanasie. Ze lijken echter wel in te zien dat het de verkeerde kant op gaat.
Nieuw Sociaal Contract (NSC)
De partij van Pieter Omtzigt heeft zich lang stilgehouden over dit pro-life vraagstuk. In het recent gepubliceerde verkiezingsprogramma geeft NSC aan geen sterke mening te hebben over euthanasie. De huidige wetgeving is volgens Omtzigt "evenwichtig en behoeft geen wijzigingen." Hij is wel tegen het Voltooid Leven-idee van D66. NSC neemt dus geen sterk standpunt in over euthanasie, maar distantieert zich wel van de pro-euthanasiepartijen.
Lees ook: Hoe de Canadese regering grof geld verdient aan euthanasie
Partij voor de Dieren (PvdD)
De Partij voor de Dieren steunt euthanasie. ‘Ondraaglijk en uitzichtloos lijden’ is daarvoor niet vereist. De partij “onderschrijft het principe dat mensen beschikken over hun eigen leven, zeker als het gaat om een stervenswens.” Dit geldt zowel voor volwassenen als kinderen. Het stellen van een leeftijdsgrens vindt de partij “arbitrair en zou grote maatschappelijke gevolgen hebben.” Wat euthanasie betreft, de partij doet niet onder voor de euthanasiasten van D66.
Partij voor de Vrijheid (PVV)
Er zijn ook partijen die zich geheel afzijdig houden van het euthanasiedebat. Een van die partijen is de PVV. Eind 2019 stemde deze partij wel in met de motie om de drempel te verlagen voor een huisarts om euthanasie ter sprake te brengen. De partij van Geert Wilders neemt geen duidelijk standpunt in tegen euthanasie.
Socialistische partij (SP)
Als enige linkse partij laat de SP van Lilian Marijnissen zich niet over euthanasie of andere medische zaken uit in hun verkiezingsprogramma. In 2016 kreeg haar partij nog flinke kritiek te verduren omdat zij zich destijds uitspraken tegen Voltooid Leven. “De ouderenzorg is niet op orde, veel ouderen zijn eenzaam & dan wordt levensbeëindiging makkelijker?”, twitterde Marijnissen destijds. Ze stemden in 2019 dan ook tegen de motie die de drempel verlaagt voor huisartsen om euthanasie ter sprake te brengen. Op hun website blijkt dat er inmiddels niet veel meer over is van hun euthanasie-kritische houding. Ze zijn vóór euthanasie bij ernstig zieke mensen, maar achten Voltooid Leven “onwenselijk”. De SP heeft zich in het verleden kritisch uitgelaten tegen de groeiende euthanasielobby, maar is nooit principieel tegen het uitvoeren van euthanasie geweest.
Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)
De SGP is principieel tegen euthanasie. Omdat de regering als taak heeft om het “schild der zwakken” te zijn is dat “onmiskenbaar in strijd” met de euthanasiepraktijk in Nederland. Ze pleiten tegen Voltooid Leven en vóór een “steviger inzet op goede (palliatieve) zorg en ondersteuning voor ouderen.” SGP-leider Chris Stoffer is kritisch op de manier waarop kindereuthanasie er doorheen is gedrukt. Het feit dat dit via een ministeriële regeling is gegaan vindt hij “ronduit onthutsend”. Omdat de wet niet in beton is gegoten, kan het makkelijk worden opgerekt. “Mag toekomstig lijden een rol spelen in de beoordeling, of het lijden van de ouders?” Voortvloeiend vanuit hun christelijke overtuiging is de SGP dus principieel tegen euthanasie.
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD)
De voormalig grootste partij van Rutte IV vindt dat eenieder, ziek of niet, in staat moet zijn “om zelf te kiezen voor een waardig levenseinde.” In tegenstelling tot de groen-rode partij van Timmermans, was de VVD ook al in 2021 uitgesproken voorstander van euthanasie. Daar kwam zelfs kindereuthanasie al ter sprake. Kamerlid Harry Bevers onderstreepte dit onlangs nog: “De VVD wil dat ook voor deze kleine groep goed geregeld is dat ze waardig kunnen sterven.” De VVD is op alle fronten pro-euthanasie. Samen met D66 en het gedogen van CDA en ChristenUnie heeft de partij de euthanasiepraktijk flink uitgebreid.
Volt Nederland
Ook de partij van Laurens Dassen is uitgesproken voorstander van euthanasie. In hun verkiezingsprogramma winden ze er geen doekjes om: “hulp bij vrijwillige en weloverwogen euthanasie hoort niet thuis in ons Wetboek van Strafrecht.” In dat opzicht bevinden ze zich in hetzelfde kamp als GroenLinks-PvdA. Volt steunt de euthanasielobby in alle opzichten. Dit lijkt ook te gelden voor kindereuthanasie.
Benieuwd hoe partijen tegenover abortus staan? Klik hier voor een overzicht.
Nieuwsgierig naar hoe gezinsvriendelijk de partijen zijn? Bekijk dan de partij analyses van Gezin in Gevaar:
> Hoe denken partijen over de genderideologie?
> Dit vinden partijen van onderwijsvrijheid en seksuele indoctrinatie van schoolkinderen
> Politieke partijen over huwelijk, gezin en man-vrouwverhoudingen
Laatst bijgewerkt: 7 februari 2024 17:13