Kindereuthanasie: hoe zijn we hier gekomen?
In 2001 werd Nederland het eerste land ter wereld dat euthanasie legaliseerde. Destijds was de euthanasiewet afgesteld op doodzieke ouderen die in de terminale fase van een ziekte zaten. Maar in de loop van de jaren is de ‘doelgroep’ van de euthanasiewet steeds groter geworden. Anno 2023 debatteert de Tweede Kamer over euthanasie bij jonge kinderen. Hoe heeft het in iets meer dan twintig jaar zover kunnen komen?
“Het is volbracht”
In een interview met het NRC zorgde de toenmalige minister van Volksgezondheid Els Borst voor een hoop commotie toen zij vlak na de legalisering van euthanasie Jezus Christus’ woorden aan het kruis hieromtrent aanhaalde: “het is volbracht”. Deze blasfemische uitspraak deed ze nota bene op Goede Vrijdag. De beoogde doelgroep van deze nieuwe wet was doodzieke ouderen in de terminale fase van hun ziekte, meestal kanker. Om hen ‘onnodig’ leed te besparen kon besloten worden om hen te euthanaseren. Dit leidde tot grote onvrede van de christelijke partijen die toen al vreesden wat we vandaag zien.
Het hellend vlak van euthanasie
Voordat euthanasie begin deze eeuw legaal werd, werd het in Nederland al vanaf de jaren ’80 in bepaalde gevallen gedoogd. Artsen konden bij sommige ernstig zieke patiënten beroep doen op een ‘noodtoestand’ om niet vervolgd te worden. Aanvankelijk werd dit alleen gedoogd in de terminale fase, maar langzamerhand klonken er steeds meer stemmen om ook daarvóór al te kunnen euthanaseren. In de jaren ’90 kon de grond van deze ‘noodtoestand’ ook louter psychisch van aard zijn. Het diagnostische zwaartepunt verschoof hierbij dus steeds meer in de richting van de subjectiviteit. De harde standaard van wilsbekwaamheid werd rond de eeuwwisseling langzamerhand losgelaten zodat ook dementerenden geëuthanaseerd konden worden. Sinds 2004 is het in Nederland ook legaal onder het beruchte ‘Gronings protocol’ om “pasgeborenen met een ernstige aandoening” te euthanaseren.
Lees ook: Kindereuthanasie: het hellende vlak helt nog verder
De huidige wetgeving rond euthanasie
Sinds de euthanasiewet van begin deze eeuw is het hek van de dam en kan nu in principe bijna iedereen in aanmerking komen voor actieve levensbeëindiging. Volgens de huidige wetgeving dienen aan zes eisen te worden voldaan om voor euthanasie in aanmerking te komen:
- Je stemt er zelf actief mee in (of in het geval van wilsonbekwaamheid door bijvoorbeeld dementie, volstaat een vooraf ondertekende schriftelijke wilsverklaring);
- Het lijden is “uitzichtloos en ondragelijk”;
- De patiënt moet goed op de hoogte zijn van wat er staat te gebeuren;
- Er bestaat geen “redelijke andere oplossing”;
- Er wordt naast de eigen arts nog een onafhankelijke arts geraadpleegd;
- De euthanasie wordt ‘medisch zorgvuldig uitgevoerd’.
Dit lijken vrij strikte criteria, maar in de praktijk kunnen veel van deze eisen subjectief worden geïnterpreteerd. Wie bepaalt wanneer het lijden ondraaglijk is? En hoe zit het met mensen die zeggen ‘existentieel te lijden’, oftewel levensmoe zijn? Dat verklaart ook waarom sinds de invoering van de euthanasiewet in 2002 het jaarlijks aantal euthanasiegevallen is verdrievoudigd. Volgens de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie (RTE) is dit in 2021 7.666 keer gebeurd. Dat is 4,5% van alle sterfgevallen van dat jaar.
Kindereuthanasie
Niet alleen volwassenen, maar ook minderjarigen kunnen met de huidige wetgeving een euthanasieverzoek indienen. Vanaf twaalf jaar kan een kind hiervoor in aanmerking komen, mits de ouders ermee instemmen. Vanaf zestien jaar moeten de ouders wel worden betrokken, maar is hun toestemming niet meer vereist. Volgens het RTE was er in 2021 slechts één keer sprake van een minderjarige die werd geëuthanaseerd. De enigen die de dans nu nog ontspringen zijn kinderen van één tot twaalf jaar. Zij zijn aan de ene kant te jong om onder de euthanasiewet te vallen, omdat ze voor de wet als wilsonbekwaam worden beschouwd. Aan de andere kant zijn ze te oud voor het huidige Groningse protocol. D66-minister Kuipers wil nu het Groningse protocol oprekken tot twaalf jaar om, in de woorden van voormalig VVD-Kamerlid Tellegen, ‘het euthanasie-gat te dichten.’
Kinderlijke onschuld
De voorstanders beroepen zich op enkele tragische casussen van ernstig lichamelijk zieke kinderen waarin euthanasie wordt gepresenteerd als de enige humane ‘oplossing’ voor hun lijden. We bevinden ons wederom op de glijdende schaal van het ‘zelfbeschikkingsrecht’. Want ook dit wetsvoorstel begint met enkele tragische gevallen, maar dreigt in de toekomst door te glijden naar ‘dood op verzoek’ voor wilsonbekwame kinderen. Want ieder die kinderen heeft of kent weet dat jonge kinderen vanwege hun onschuld niet in staat zijn om fictie en de werkelijkheid van elkaar te onderscheiden. Er zijn verhalen te over van kinderen die 112 bellen met de meest extreme verhalen waar achteraf niks van waar blijkt te zijn. Dit is geen kwade opzet, maar in hun kinderlijke onschuld zijn ze niet volledig voor rede vatbaar.
Kwetsbare kinderen vogelvrij
Bovendien zijn kinderen makkelijk om te manipuleren door volwassenen die zij van nature vertrouwen. ‘Transgender-kinderen’ zijn hier een tragisch voorbeeld van. Het is helaas niet moeilijk om in te beelden dat er ouders zijn die niet blij zijn met hun lichamelijk- en/of verstandelijk gehandicapte kind. Wat beschermt deze kwetsbare en wilsonbekwame kinderen tegen euthanasie als zijn of haar ouders de artsen kunnen overtuigen dat hun kind “ondraaglijk en uitzichtloos” lijdt? Ook heeft dat kwetsbare kind het financiële argument tegen zich. De zorg kan namelijk behoorlijk ‘ontlast’ worden als deze dure- en zorg intensieve patiënten worden geëuthanaseerd. Dit is immers een argument dat door euthanasievoorstanders steeds luider en schaamtelozer wordt aangedragen bij het euthanaseren van zieke ouderen.
Lees ook: Nieuwe regels zullen de euthanasie-manie niet stoppen
Euthanasie in andere landen
In België is kindereuthanasie als enige land al legaal. In Vlaanderen is bijna 5% van de sterfgevallen het resultaat van actieve levensbeëindiging. Luxemburg heeft dezelfde wet als België aangenomen sinds 2009. In Zwitserland is euthanasie strikt genomen verboden, maar is hulp bij zelfmoord wel legaal. Iemand kan daar dus zichzelf een dodelijk injectie geven. Sinds 2021 is ook de Canadese wet aanzienlijk versoepeld omtrent actieve levensbeëindiging. Op dit moment wordt daar gedebatteerd om ook geestelijke aandoeningen als grond voor euthanasie te kunnen opgeven. Anders dan in Nederland, is dit in Canada onder de achttien tot nog toe verboden.
De diepere kwestie: geen antwoord op lijden
Het kindereuthanasiedebat laat de waanzin zien waarin een maatschappij belandt als zij het principe dat het leven door God geschapen is loslaat. Met het gebod ‘gij zult niet doden’ verbiedt onze Schepper namelijk het doden van al het onschuldige leven. Omstandigheden veranderen dit niet. Daarom is euthanasie en abortus altijd zondig. Als dit niet het uitgangspunt is, is het logische gevolg dat de mens als ‘autonoom wezen’ zelf over alles mag beschikken, en dus ook over zijn of haar dood. Het onderliggende probleem is dat een goddeloze maatschappij geen hoopgevend antwoord heeft op het onvermijdelijke lijden dat een ieder uiteindelijk treft. Het enige wat de mens zonder God tegen lijden kan doen is zijn lichaam te verdoven met medicijnen en zijn ziel door aards vermaak af te leiden van zijn existentiële pijn. Maar wanneer dit niet lukt, lonkt voor hen de dood als eindoplossing van al het lijden. De Kerk is de enige met een gedegen antwoord op het lijden, hoe zwaar het ook is. De onbeantwoorde wanhoopskreet van Onze Lieve Heer aan het kruis “Mijn God, mijn God, waarom heeft U mij verlaten?” wordt beantwoord door Zijn wederopstanding. “Ik ben de Opstanding en het Leven; wie in Mij gelooft zal leven, ook al was hij gestorven.” (Joh. 11:25).
Laatst bijgewerkt: 7 februari 2024 17:10