Embryowet: hoe het CDA moreel in de mist verdwaalt
Met 90 voor en 59 tegen is de verruiming van de Embryowet woensdag door de Tweede Kamer aangenomen. Het CDA publiceert een uitgebreide stemverklaring. Hoe overtuigend is de rechtvaardiging van de christendemocraten?
Embryowet
Wetenschappers gebruiken embryo's bij onderzoek. Volgens de huidige wet mogen dat alleen embryo’s zijn die overblijven bij een ivf-behandeling. De Tweede Kamer staat nu toe dat embryo's speciaal gekweekt worden voor onderzoek, vaak naar vruchtbaarheid. Door de cultuur van maakbaarheid willen vrouwen steeds later beginnen met kinderen krijgen. De wetenschap moet hen helpen alsnog zwanger te raken.
Rosanne Hertzberger
Experts hebben stevige kritiek geuit op de verruiming. Rosanne Hertzberger, microbiologe en tot voor kort NSC-Kamerlid, waarschuwde afgelopen september in een rapport dat de “embryonale ontwikkeling steeds verder wordt losgezongen van bevruchting”. De wetswijziging zou “verregaande consequenties hebben voor het principe van ouderschap en gezinsleven.”
Lees ook: D66 wil embryo’s laten kweken. Kamerleden kritisch: 'Zo reduceer je mensen tot grondstof'
Theo Boer
Ethicus Theo Boer ziet “dat de voortplanting in toenemende mate een ‘project’ wordt met kinderen als ‘product’.” De verruiming van de Embryowet zet de deur open naar embryoselectie, zegt hij tegen NRC. “Wat als een embryo een kans van 40 procent heeft op zijn vijftigste dement te zijn?” Met de wetswijziging wordt een “majeure grens gepasseerd”, aldus de ethicus.
'Er is geen discussie gevoerd'
De CDA-fractie stemde woensdag verdeeld over de verruiming. Onder andere Derk Boswijk en Tijs van den Brink kozen tegen. Fractievoorzitter Henri Bontenbal stemde voor, net als medisch-ethisch woordvoerder Harmen Krul. Volgens Krul is er binnen de partij uitgebreid discussie gevoerd over de Embryowet, wat ethicus Boer - tevens CDA-lid - weerspreekt: "De partij heeft deze discussie intern nog helemaal niet gevoerd."
"Laatste redmiddel"
Krul publiceerde op de dag van de stemming een uitgebreide stemverklaring op de CDA-website. Hij benadrukt de “beschermwaardigheid van menselijk leven”, ook in het embryonale stadium. “Daar staat tegenover dat onderzoek met embryo’s kan bijdragen aan het voorkomen van (toekomstig) lijden, wat voor ons ook van belang is,” aldus Krul. Waar alternatieve onderzoeksmethoden ontoereikend zijn, kan embryokweek een “laatste redmiddel” zijn.
Tussen twee uitersten
Het CDA wil zich positioneren tussen twee uitersten: enerzijds techno-optimisme dat embryokweek eigenlijk volledig wil vrijgeven, anderzijds “het idee van absolute beschermwaardigheid”. Krul zegt het niet met die woorden, maar dit zijn de posities van respectievelijk D66 en pro-life. Zijn oordeel is het waard om volledig te citeren:
"Ethiek tussen haakjes"
“Het punt is: beide posities zetten in wezen de ethiek tussen haakjes. Ten onrechte. Want technologie is nooit neutraal en vraagt om een normering, vanuit een doordachte mensvisie en samenlevingsvisie. Als je je niet grondig, dat wil zeggen in politiek-morele zin, bezint op dit soort vraagstukken, zul je altijd zien dat je te laat bent. Dan word je vanzelf wel door de praktijk achterhaald. Maar niet alles wat kan, moet ook.”
Pro-life positie wordt afgeschilderd als ondoordacht
Daarmee zet het CDA de pro-life positie weg als ondoordacht. Is de partij onbekend met de katholieke medische ethiek, dat uitvoerig en fundamenteel nadenkt over de grenzen van technologie? Een ethiek die nota bene in de Nederlandse kardinaal Wim Eijk – gediplomeerd arts én gepromoveerd ethicus – een prominente beoefenaar heeft? Had Krul niet bij hem op de koffie kunnen gaan?
Embryo heeft net zoveel recht op leven als volwassene
Het CDA ontwijkt de confrontatie met de pro-life positie, die eenvoudigweg inhoudt dat er vanaf conceptie sprake is van een menselijk wezen. Aan dat wezen mag je niet sleutelen, hoe pril het ook is. Er is namelijk geen wezenlijk, alleen een gradueel verschil tussen een embryo en een volwassene. Beide hebben evenveel recht op leven.
Ethische ankers worden losgelaten
Door van de pro-life positie een karikatuur te maken, kan het CDA vluchten in retoriek over “worstelen” met een “moeilijk en moreel geladen onderwerp.” Maar de embryokwestie wordt alleen ingewikkeld als je ethische ankers loslaat. Als je ronddrijft, waar vind je dan houvast? Vooral als D66 de volgende verruiming doorvoert?
Vals dilemma
Het dilemma tussen de “beschermwaardigheid” van het leven en het belang van wetenschappelijk onderzoek is vals. Schendt onderzoek het levensrecht, dan mag het niet uitgevoerd worden. Dat was tot recent vanzelfsprekend, vooral na de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog. Helaas zullen we deze les opnieuw moeten leren, tenzij de Heilige Geest de gave van massale bekering geeft.
Lees ook: De kunst van het politieke schermen in een tijdperk van polarisatie
Piketpalen rond het menselijk handelen
“Ethiek is niet zwart-wit”, besluit Harmen Krul zijn stemverklaring. Dat is een ronduit gevaarlijke uitspraak. Het is nu juist de taak van de ethiek om piketpalen rond het menselijk handelen te zetten. Want wie de eerste keer met veel “worstelen” een grens overschrijdt, zal het de volgende keer makkelijker doen.
Soms is een helder "nee" nodig
De ethiek scherpt het geweten om direct “nee” te zeggen. Daarin mogen we het voorbeeld volgen van heiligen als Edith Stein, bisschop Clemens von Galen en Maximiliaan Kolbe. Geen van hen heeft ooit geworsteld met het naziregime, dat medisch-ethisch menig grens overschreed (denk aan gedwongen euthanasie). Zij zeiden van meet af aan “nee”. Zij gelden als helden, terwijl de morele worstelaars zichzelf eeuwig ten schande hebben gemaakt met hun stapsgewijze afdaling in collaboratie.
Op weg naar de dystopie
Elke stap voert verder naar de dystopie waar experts – en toch eigenlijk ook de geschiedenis van de twintigste eeuw – voor waarschuwen: een samenleving met manipulatie van weerloze mensen, vervreemding van ouders en kinderen, en dat alles onder de hoede van een overheid die zich steeds meer aantrekt van de ethische piketpalen.
Joost Eerdmans stemt voor
De verruiming van de Embryowet kan de voorbode zijn voor een gure wind in politiek Den Haag. JA21 geldt als een mogelijk rechts tegenwicht in een kabinet met onder andere D66 en CDA. Echter vijf van de negen JA21-Kamerleden stemden voor de nieuwe Embryowet. Onder hen Joost Eerdmans, een voormalig CDA’er die in ieder geval op medisch-ethisch vlak zijn oude partij volgt.
Laatst bijgewerkt: 17 december 2025 14:54
