De Raad van State zal een invloedrijke uitspraak doen over het pro-life waken. Bron afbeelding: Raad van State/Tineke Dijkstra.
Raad van State buigt zich over waken bij abortuscentra: 'Bloem aanbieden geldt als wanordelijkheid'
Pro-life wakers worden door gemeenten steeds meer beperkt in het aanspreken van zwangere vrouwen bij abortuscentra. Dinsdag vond bij de Raad van State een hoorzitting plaats over de beperkingen.
Hulp aanbieden bij zwangere vrouwen
Ze zijn geregeld te zien bij abortuscentra: christenen, meestal vrouwen, die bidden tegen abortus. Geregeld spreken wakers ongewild zwangere vrouwen aan. Ze geven een flyer en bieden hulp aan. Meestal slaat een zwangere vrouw het aanbod af. Maar het gebeurt geregeld dat een vrouw de hulp accepteert en dat ze daardoor haar kindje houdt.
Grondwettelijk recht op demonstreren
Elke vrouw die haar abortusafspraak afzegt, betekent omzetverlies voor de abortuscentra. Die dringen dan ook bij de gemeenten aan op beperkingen. Dat is lastig, want het waken valt onder het grondwettelijk recht op demonstreren. De wet geeft de overheid slechts beperkte mogelijkheden tot inperking en verplicht haar zelfs om demonstraties te faciliteren. De Raad van State boog zich dinsdag over de vraag: wanneer is een inperking van een betoging gerechtvaardigd?
Beide partijen willen duidelijkheid
Daarbij bundelt de hoogste bestuursrechter vier zaken: twee in Haarlem (Donum Domini en Prolife Heemstede), een in Amsterdam (Prolife Amsterdam) en een in Groningen (Schreeuw om Leven). De rechters verklaarde een “rechtseenheid te willen scheppen”. Er moet een algemene richtlijn komen voor manifestaties. Zowel gemeenten als wakers willen duidelijkheid, omdat ze nu niet weten waar ze aan toe zijn. Max Vermeij, advocaat van de wakers, sprak de wens uit dat “het grijze gebied van de wanordelijkheden aanzienlijk verkleind zal worden.”
Definitie van betoging
Wat is eigenlijk een betoging? Een juriste van de gemeente Haarlem beweerde dat het één op één aanspreken van vrouwen geen demonstratie is. Haar college van de gemeente Groningen meende dat zulke gesprekken minder bescherming moet krijgen dan met een spandoek staan op buiten de bufferzone van het abortuscentrum. Omwille van de eenvoud van de rechtszaak wilden de gemeenten het aanspreken wel als betoging behandelen, maar de indruk was gewekt: de lokale overheden beschouwen het waken niet als (volwaardige) demonstratie.
Vergelijking met demonstreren bij winkel met bont
Het aanspreken van vrouwen is toch echt binnen de grenzen van het demonstratierecht, zo stelde mr. Vermeij. Hij noemde het voorbeeld van dierenactivisten die voor een kledingwinkel op klanten mogen inpraten om geen bont te kopen. “De kern van het demonstratierecht is om iemand te overtuigen,” aldus Vermeij. Daarbij mag een betoging heus beledigen of verontrusten, zo stelt het Europees Hof.
Bloem aanbieden is 'wanordelijkheid'
Pas bij strafbare feiten zoals (het oproepen tot) geweld en bij wanordelijkheden mag de overheid ingrijpen. Nu plegen de wakers geen strafbare feiten, dus dan is de enige inperkingsgrond wanordelijkheden. De gemeente Amsterdam noemt als voorbeeld het aanbieden van een bloem aan een zwangere vrouw. In Groningen geldt door het raam van het abortuscentrum kijken als wanordelijkheid.
Pro-life boodschap is de steen des aanstoots?
Door het raam kijken of een bloem aanbieden als wanordelijkheid – het is zo absurd dat de toehoorder nauwelijks anders kan dan concluderen dat niet de gedraging maar de boodschap van de pro-life demonstranten de steen des aanstoots is voor de burgemeesters van Haarlem, Amsterdam en Groningen. Hun partijen CDA en GroenLinks-PvdA zijn beide voorstander van bufferzones rond abortuscentra.
Voor klimaat en Palestina mag veel meer
Als demonstranten opkomen voor het klimaat, dan is het bezetten van de snelweg geoorloofd. Is hun zaak Palestina, dan mogen demonstranten bezoekers van een Christenen voor Israël-meeting uitschelden voor moordenaars en dwingen om over een Israëlische vlag te lopen om de locatie van de bijeenkomst binnen te gaan.
(Artikel gaat verder onder deze oproep) Uw gift kan een leven redden. Elke dag vecht Stirezo Pro Life voor ongeboren kinderen die niemand anders hebben. Zij kunnen niet spreken, maar u wel. Met uw donatie geeft u ze een kans op leven. Wacht niet langer – elke seconde telt in deze strijd. Doneer nu en word de held die ze nodig hebben.
Inhoudelijk oordeel
De burgemeesters treden telkens weer in een inhoudelijk oordeel van de pro-life demonstraties, zo betoogde mr. Vermeij. Als de wet daarbij geen handvatten biedt, voeren ze “geestelijke gezondheid” aan als inperkingsgrond. Vrouwen zouden psychische schade ondervinden van de manifestaties. Ze komen overstuur binnen na het passeren van de wakers.
Twijfelachtige claims over psychische gezondheid
Maar, zo vroeg mr. Vermeij, zijn vrouwen sowieso niet in een zeer stressvolle toestand als zij naar het abortorium gaan? De advocaat van de pro-lifers citeerde daarnaast wetenschappelijk onderzoek, waaruit blijkt dat 15 tot 20% van de vrouwen psychische schade ondervindt door hun abortus.
'Er zijn vrouwen die ons dankbaar zijn'
Het waken weerhoudt geregeld vrouwen van deze dodelijke keuze. Dat horen de wakers zelf van de moeders, zo vertelden ze tijdens de zitting. "Er zijn vrouwen die zeggen: had er maar gestaan, dan had ik voor mijn kindje gehouden," aldus een pro-lifer die in Haarlem waakt. “Er zijn vrouwen die heel dankbaar zijn dat wij er zijn,” vertelde een Amsterdamse waakster.
Lees ook: Pro-life advocaat: ‘Ze staan daar om kinderlevens te redden’
"Bescherming van gezondheid"
De Wet openbare manifestaties noemt de “bescherming van de gezondheid” als beperkingsgrond voor demonstraties. Maar in parlementaire debatten hieromtrent is alleen gesproken over epidemieën: gevallen waarbij een betoging de samenleving massale gezondheidsschade dreigt te berokkenen Bij het waken is daar geen sprake van.
Gemeente gaat op de stoel van de psychiater zitten
“Geestelijke gezondheid” als inperkingsgrond is een noviteit, die niet uit de wet voortvloeit. Het vereist het beoordelen van de inhoud van de demonstratie, aldus mr. Vermeij. Daarmee begeven de gemeenten zich op het gevaarlijke terrein van censuur. Daar kunnen we aan toevoegen dat de gemeente nu op de stoel van de psychiater gaat zitten. Dit in een tijdsgewricht waarin de woke-beweging praktisch alles wat tegen haar (pro-abortus)agenda “psychisch schadelijk” verklaart.
Holocaustoverlevenden uitschelden mag wel
De gemeente Amsterdam hield in de rechtszaal een vurig pleidooi voor het inperken van 'psychisch schadelijke' manifestaties. Waarom gaf burgemeester Femke Halsema dan in 2024 toestemming voor een manifestatie dichtbij het Holocaustmuseum? Waarbij Holocaustoverlevenden door Palestina-activisten beschuldigd werden van genocide? Waarom is geestelijke schade hier géén grond voor inperking, maar wel bij het oneindig respectvoller waken bij een abortuscentrum? De uitspraak van de Raad van State wordt over twee of drie maanden verwacht.
Laatst bijgewerkt: 11 juni 2025 14:27
