Wakers in een demonstratievak bij de Bloemenhovekliniek in Heemstede.
Na de Raad van State-uitspraak: wat is de toekomst van het waken bij abortuscentra?
Pro-lifers die waken bij een abortuscentrum, mogen door de burgemeester op afstand van de ingang geplaatst worden. Dat oordeelde de Raad van State woensdag. Hoe wordt op de uitspraak gereageerd en wat betekent dit voor de toekomst van het waken?
Burgemeester toont pro-abortuskleuren
Sharon Dijksma, burgemeester van Utrecht, zei woensdag bij Pauw en de Wit (NPO) “echt heel blij” te zijn met de uitspraak. Eerder tikte de rechter haar op de vingers voor het onwettig inperken van abortusdemonstraties door Jezus Leeft. Zij “merkte dat vrouwen hun afspraken gingen afzeggen”, waardoor het “wettelijk recht op zelfbeschikking” in gedrang kwam. Bij pro-lifers versterkt Dijksma hiermee de indruk dat zij waakdemonstraties om inhoudelijke redenen beperkt, wat wettelijk niet is toegestaan. Zou Dijksma met eenzelfde passie pleiten voor de zelfbeschikking van kerkgangers die toegeschreeuwd worden door demonstranten?
Diederik van Dijk
Precies dat gebeurde er eerder dit jaar in Katwijk en Zaltbommel, waar bezoekers op weg naar een pro-Israëllezing in kerken werden toegeschreeuwd door pro-Palestina-demonstranten. “Sommige bezoekers van die kerken, waar een bijeenkomst gaande was, durfden zelfs amper naar buiten te komen,” zegt SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in het Reformatorisch Dagblad. “Mogen dat soort protesten dan wel?” Van Dijk vreest dat het demonstratierecht “nu wel heel erg afhankelijk wordt gemaakt van hoe gekwetst de andere partij zich voelt.”
Max Vermeij
Mr. Max Vermeij, die met financiële hulp van Stirezo Pro Life de wakers bijstaat, noemt de uitspraak in het RD “teleurstellend”. De bestuursrechter oordeelt “veel te makkelijk” dat er wanordelijkheden zijn bij abortuscentra: “Nu wordt het aanbieden van een folder al min of meer als een wanordelijkheid gezien.” Zelfs het aanbieden van een bloem aan een zwangere vrouw door gemeenten als wanordelijkheid gezien, zo verklaarde Vermeij eerder tijdens de hoorzitting van de zaak.
NOS interviewt waakster
Wat doen wakers eigenlijk? Burgemeester Dijksma spreekt van het “aanklampen” van vrouwen. Volgens een abortuscentrumdirectrice in het NOS Journaal schreeuwen ze “moord”. Pro Life Heemstede, een van de partijen in de zaak, doet dat niet, benadrukt waakster Leontine. Het NOS Journaal interviewt haar op de straat voor de zij-ingang van de Bloemenhovekliniek. “Jammer,” noemt ze het oordeel van de rechter. “Omdat wij graag de vrouwen willen aanspreken en een folder willen geven. We willen zeggen dat er ook hulp is om het kindje te houden.”
Wat doen wakers echt?
Waakster Marieke van Cappellen geeft in Nederlands Dagblad een beeld van het waken: “Vrouwen hebben de keuze om met ons in gesprek te gaan. Wij vragen ze of we een folder mogen aanbieden, willen ze dat niet, dan vallen we ze niet lastig. Het enige wat we doen is bidden; we roepen bijvoorbeeld niets, we lopen ze niet achterna en we dringen ons niet op.”
Kees van Helden
Van Cappellen, die verbonden is aan Kies Leven, verwacht niet veel verandering door de uitspraak. “Ja, de demonstraties zijn nu op afstand, maar deze uitspraak geeft ons ook handvatten: in veel plaatsen is de plek waar we mogen demonstreren niet op gehoor- en zichtafstand. Dat kunnen we nu aanvechten.” Zo kijkt Kees van Helden, voorman van Kies Leven, er ook naar. Hij zegt tegen RD “blij” te zijn met verschillende punten uit het oordeel.
Dolle Mina's
Een positief aspect is volgens Van Helden dat de uitspraak ook geldt voor pro-abortusdemonstraties. “Wij maken in Utrecht mee dat die Dolle Mina’s op de stoep van en zelfs ín de kliniek staan om vrouwen die abortus willen mentaal te ondersteunen,” aldus Van Helden. “Die Dolle Mina’s mogen dat daar niet meer doen. Ook zij moeten, net als de prolifebetogers, op enige afstand van de kliniek gaan staan. Gevolg is dat er voor de prolifebeweging meer mogelijkheden komen om vlakbij de kliniek in gesprek te gaan met vrouwen die een abortus willen. Want reken erop dat veel van die vrouwen wel degelijk met ons willen praten.”
Lees ook: Abortusactivistische Dolle Mina's krijgen 10.000 euro van kabinet
Vooruitgang in Arnhem en Utrecht
In Arnhem zet de gemeente wakers op honderden meters afstand, zegt Van Helden. In Utrecht is het demonstratievak op 50 tot 75 meter van het abortuscentrum. De Raad van State oordeelt echter dat demonstranten “binnen zicht- en gehoorafstand” moeten kunnen staan. “Dat betekent dat de burgemeesters in die steden zich zullen moeten beraden.”
Eenmensprotesten niet geraakt
Van Helden benadrukt dat de uitspraak geen invloed heeft op de eenmensprotesten. Die vallen niet onder het demonstratierecht. Dergelijke protesten kunnen aan populariteit winnen door de uitspraak, stelt mr. Berend Roorda in het ND, omdat pro-lifers via deze weg beperkingen kunnen omzeilen. “Handhaving moet dan via andere routes, zoals het strafrecht: wanneer iemand hinderlijk gevolgd of belaagd wordt,” aldus de specialist demonstratierecht. “Maar daar is niet zomaar sprake van en dat is dus een hoge drempel.”
Gang naar Europees Hof
Stichting Schreeuw om Leven, die waakt in Groningen, heeft al aangekondigd de uitspraak aan te vechten bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Stirezo Pro Life, die de wakende organisaties Prolife Amsterdam, Verein Donum Domini en Prolife Heemstede financieel steunt in deze rechtszaak, kiest ook voor Europese rechtsgang.
'Een folder aanbieden is geen verwerpelijke daad'
Mr. Roorda “acht de kans klein” dat de wakers daar succes hebben. Daar denkt mr. Max Vermeij anders over. “Het Europese Hof spreekt van ‘reprehensible acts’, verwerpelijke daden, op grond waarvan je een demonstratie kunt inperken,” aldus de advocaat van de wakers. “Ik zie het aanbieden van een folder of een bloem niet als een verwerpelijke daad. Soms wordt gezegd dat de prolifedemonstranten vrouwen belagen en achtervolgen. Dat is niet het geval.”
Laatst bijgewerkt: 4 december 2025 09:56